گروه های مختلف اجتماعی و شغلی نیز لبا س های بخصوصی به تن می کنند.
لباس های این گروه ها بسته به کار و نقش آنها در اجتماع، متفاوت است.
ما می توانیم از روی لباس این گروه ها پی ببریم که شغل و حرفه ی این افراد چیست یا چه خدمتی به اجتماع می کنند.
پوشاک مردم در نواحی مختلف آب و هوایی از نظر شکل، جنس و رنگ با هم فرق می کند.
در سال های گذشته خواندید که در کشور عزیز و پهناورمان ایران، تنوّع آ ب و هوایی وجود دارد؛
یعنی نوع آب و هوا در همه جا یکسان نیست.
در بعضی جاها آب و هوا گرم و خشک، در بعضی جاها سرد، در بعضی مکانها گرم و مرطوب و در بعضی نواحی معتدل است.
در کشور پهناور ما اقوام مختلفی مانند فارس، ترک، لر، گیلک، کرد، بلوچ و … زندگی می کنند.
هر یک از این اقوام لباس های مخصوص به خود دارند.
لباس های محلیّ اقوام ایرانی بسیار زیبا است.
البتّه این لباس ها در گذشته بیشتر مورد استفاده قرار می گرفته است
به طوری که در قدیم هر کس از روی شکل لباس فرد دیگر می توانستحدس بزند که او اهل کدام منطقه ی ایران است.
امروزه لباس های محلیّ اغلب در مراسم یا جشن های خاص پوشیده می شوند.
این عکس ها، چند نمونه از لباس های محلیّ اقوام مختلف را نشان می دهد.
در دوره های مختلف تاریخی، پوشاک مردم تغییراتی کرده است.
البتهّ در زما نهای گذشته نیز گروه های مختلف اجتماعی مانند شاهزادگان، ون، نظامیان و … لباس های مخصوص به خود می پوشیدند.
این عکس ها چند نمونه لباس را در دوران های مختلف تاریخی نشان می دهد.
برخی از جلوه های لباس ها طیّ زمان همچنان ثابت مانده ، و برخی از آنها تغییراتی کرده اند.
برای مثال اگر در تصاویر دوره های مختلف تاریخی دقتّ کنیم،
می بینیم که مردان همواره سرپوش داشته اند و این سرپوش تاج، انواع کلاه، عمّامه، دستار و مانند آن بوده است.
انسان ها، اغلب اوقات خود را برای کار یا تحصیل یا وظایف و تکالیفی که بر عهده دارند، صرف می کنند.
به اوقاتی که فرد از این کارها فارغ یا آسوده است، اوقات فراغت می گویند.
فراغت زمانی است که پس از کار یا تکالیف درسی، فرصت پیدا می کنیم
تا به فعّالیت های دلخواه خودمان مانند کارهای هنری، ورزش و بازی و سرگرمی های مفید یا آموختن مهارت های مختلف بپردازیم.
شرکت در هیئتها و مراسم مذهبی، کلاسهای انس با قرآن،
حضور در مجالس و کلاس های آموزشی دینی، امور خیریه و کمک به همنوعان مشارکت های اجتماعی دید و بازدید اقوام و دوستان، حضور در انجمن های مختلف و قبول مسئولیت های اجتماعی مانند بسیج، سازمان جوانان هلال احمر و …
انجام دادن فعّالیت های هنری مانند طرّاحی، خطاّطی، نقّاشی، هنرهای دستی، سفالگری، نمایش، نویسندگی و موسیقی شرکت در کلاس های آموزشی هنری، بازدید از نمایشگاه های هنری، پرورش گل و گیاه، رفتن به تئاتر و سینما
زیارت مکانهای مقدّس، حرم اهل بیت(ع) و اما مزاده ها، سفر به شهرها و روستاها، بازدید از موزه ها و بناهای تاریخی، رفتن به بوستانها و گردشگاه ها، شرکت در اردوهای تفریحی و سیاحتی.
مطالعه ی کتابهای سودمند، مجلّات و رومه ها و شرکت در کلاس های مهارت آموزی
(مانند خیاّطی، آشپزی، زبان خارجی، رایانه، تایپ و …)
بازی های دوستانه و محلیّ، شرکت در کلاس های ورزشی و
بد نسازی، حضور در ورزشگاه ها و تماشای مسابقات، بازی های فکری و بازی های رایان های
با گذشت زمان به تدریج شیوه های گذران اوقات فراغت تغییر کرده است.
در هر دوره ی تاریخی، گروه های مختلف مردم، شیوه های متفاوتی برای اوقات فراغت خود داشته اند.
مثل : کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، کتابخانه های مدارس ، فرهنگ سر اها و ….
رفتارهای مناسب در مکان های عمومی گذران اوقات فراغت
مکان های عمومی گذران اوقات فراغت به همه ی مردم متعلقّ است.
وظیفه ی ما است که در حفاظت از این مکان ها و وسایل و امکانات داخل آنها بکوشیم.
شاید تا به حال این ضرب المثل را شنیده باشید که وقت طلاست » منظور از این عبارت چیست؟
زندگی انسان، مدّت زمانی است که در اختیار دارد.
این زمان به ثانیه ها و روزها و هفته ها و سالها تقسیم شده است
که در اصطلاح به آن اوقات » یا وقت » می گوییم.
چگونه نمودار زمانی زندگی روزانه را ترسیم کنیم؟
یک شبانه روز چند ساعت است؟
یک دایره رسم، و آن را به ۲۴ قسمت مساوی تقسیم کرده ایم.
هر قسمت نشا ن دهنده ی یک ساعت است.
در برنامه ای متعادل، استراحت و خواب، درس خواندن،
عبادت کردن و تفریح و سرگرمی به اندازه ی کافی وجود دارد و هر کاری در موقع مناسب انجام می شود؛
به عکس
در برنامه ی نامتعادل به بعضی از بخش های زندگی، کمتر یا بیشتر از حدّ لازم توجّه می شود.
همه ی ما نیاز داریم که از طریق نماز، دعا و خواندن قرآن با خداوند ارتباط برقرار کنیم و باید بخشی از زندگی روزانه ی خود را به این کار اختصاص بدهیم.
در برنامه ای متعادل، استراحت و خواب کافی وجود دارد.
دیر خوابیدن و کمبود خواب بر سلامت جسم و روان ما تأثیرات بدی به جای می گذارد.
کم خوابی می تواند موجب خستگی، بداخلاقی و کندی یادگیری بشود.
در برنامه ای متعادل، ساعات درس خواندن و ساعات کار کردن نیز باید به اندازه ی کافی باشد؛
یعنی فرد نه آنقدر تنبلی کند که درس یا کار را فراموش یا به آنها کم توجّهی کند و نه آ ن قدر در درس و کار غرق شود
که هیچ وقتی برای تفریح یا ارتباط با خانواده و دوستان و خویشان نداشته باشد.
تفریح و سرگرمی نیز برای انسان لازم است؛
چون باعث می شود دوباره برای فعّالیت های دیگر انرژی و نشاط پیدا کنیم.
در اوایل قرن دهم هجری، اوضاع ی و اجتماعی ایران نابسامان بود.
حکومت قدرتمندی در کشور وجود نداشت
و هر بخش آن در اختیار حکومتی بود.
در چنین اوضاع آشفته ای شاه اسماعیل صفوی سلسله ی صفویه را تأسیس کرد.
مشهورترین پادشاه صفوی شاه عباّس اوّل است
که اصفهان را به پایتختی انتخاب کرد. صفویان، مذهب شیعه را مذهب رسمی کشور اعلام کردند.
آنها از عالمان دینی و مراسم مذهبی حمایت می کردند و به ساختن مساجد علاقه مند بودند.
گسترش هنر و معماری در دور ه ی صفویه حکومت قدرتمند و یکپارچه صفویان توانستند مخالفان خود را در داخل کشور سرکوب کنند.
آنها با دشمنان قدرتمند خود مانند عثمانی ها در غرب و ازبکان در شرق نیز جنگیدند و پیروزی هایی به دست آوردند.
بدین ترتیب آنها حکومتی قدرتمند و یکپارچه به وجود آوردند.
در دوره ی صفویه، تجارت و داد و ستد رونق زیادی پیدا کرد.
کالاهای صادراتی مهمّ ایران در آن زمان، ابریشم و پارچه های زربفت و سنگهای قیمتی و خشکبار بود
که هم از راه خشکی با کاروان ها و هم از راه دریا با کشتی به کشو رهای دیگر فرستاده می شد.
از این تجارت، ثروت و درآمد خوبی به دست می آمد.
برقراری امنیت در راه ها و شهرها حکومت صفویه، به ساختن راه ها و کاروانسراها اهمّیت زیادی می داد.
کاروانسراها محلّ استراحت و تأمین آذوقه ی مسافران و چهارپایانی بود
که راه های طولانی را از شهری به شهری دیگر طی می کردند.
صفویان امنیت را در راه ها و شهرها برقرار کردند و همین امنیت باعث می شد کاروان ها با آسودگی سفر کنند.
حاکمان صفوی به ویژه شاه عباّس از هنرمندان و صنعتگران و دانشمندان حمایت می کردند.
آنها برای ساختن بناهای باشکوه، پول زیادی خرج می کردند.
شاهان صفوی مانند سایر شاهان ثروتمند بودند.
آنها زمین های زیادی را در کشور به ملک شخصی خود درآورده بودند.
درآمد حکومت و مخارج شاه و درباریان از راه مالیات هایی که از ولایات می گرفتند، تأمین می شد.
کشاورزان، بازرگانان و صنعتگران و هم هی مردم مجبور بودند بخشی از درآمد خود را به مأموران حکومت بدهند.
شهر اصفهان، مرکز استان اصفهان است.
شهر اصفهان در کوهپایه های زاگرس قرار دارد و رود زاینده رود از وسط آن عبور می کند.
جمعیت شهر اصفهان حدود دو میلیون نفر است.
این شهر بعد از تهران و مشهد پرجمعیت ترین شهر ایران است.
نقشه ی گردشگری، نقش های است که روی آن، مکان های دیدنی و آثار تاریخی نشان داده می شود.
آثار تاریخی نشان می دهد که شهر اصفهان از گذشته های دور اهمّیت داشته است.
در دوره ی اسلامی، این شهر چندبار در زمان های مختلف به پایتختی انتخاب شده است؛
امّا اوج شکوفایی شهر اصفهان به دوره ی صفویه مربوط است.
در این دوره به دلیل حمایت شاهان صفوی، تعداد زیادی از صنعتگران، معماران، هنرمندان و دانشمندان به اصفهان آمدند
و چنان آثار باشکوه و زیبایی به وجود آوردند که این شهر به نصف جهان معروف شد.
در شهر اصفهان ده ها اثر تاریخی و دیدنی وجود دارد.
در اینجا چند نمونه ی مهم معرّفی می شود:
این میدان به فرمان شاه عبّاس صفوی در مرکز شهر اصفهان
ساخته شده و در آن زمان از بزرگترین میدان های جهان بوده است.
در اطراف این میدان که حدود ۵۰۰ متر طول دارد، بناهای بزرگ و باشکوهی قرار گرفته اند.
این مسجد به فرمان شاه عباّس ساخته شد تا شیخ لطف اللهّٰ که عالم بزرگی بود
در آن نماز جماعت برگزار کند و به تربیت و تدریس شاگردان بپردازد.
ساختن این مسجد حدود ۱۸ سال طول کشید.
مسجد شیخ لطف اللّٰه گنبد بسیار زیبایی دارد که روی آن کاشی کاری های بی نظیری دیده می شود.
گنبد یکی از نشانه های معماری اسلامی است.
این مسجد نیز از شاه کا رهای معماری اسلامی به شمار می رود.
مسجد امام چهار ایوان در چهار جهت جغرافیایی دارد.
هریک از مناره های مسجد بیش از ٤٠ متر ارتفاع دارد.
داخل این منار ه ها یا گلدسته ها پلکان های مارپیچ وجود دارد که از آن بالا می رفتند تا اذان بگویند یا خبررسانی کنند.
این کاخ در شش طبقه ساخته شده است و حدود پنجاه اتاق دارد.
شاه عباّس در این مکان به امور کشور می پرداخت و
دستورهای لازم را صادر، و در تالارهای آن از مهمانان پذیرایی می کرد.
چرا فرهنگ وهنر در دوره ی صفویه شکوفا شد؟
مهمترین علتّ پیشرفت علمی مسلمانان، تعالیم دین اسلام بود.
آیات قرآن کریم انسان ها را به تفکرّ درباره ی آفرینش جهان، حرکت ستارگان و سیارات،
زندگی جانوران و گیاهان و نظایر آن، دعوت می کند.
پیامبر گرامی اسلام ( ص ) فرمودند:
به دنبال کسب علم باشید؛ حتّی اگر مجبور شوید تا چین بروید.
امامان، عالمان بزرگی بودند و مردم برای یافتن پاسخهای علمی نزد آنها می رفتند.
امام محمّدباقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) کلاسهای درس داشتند
و شاگردان زیادی در کلاس های آنها حاضر می شدند.
مسلمانان برای کارهایی چون تعیین جهت قبله (جهت رو به خانه ی کعبه)
پی بردن به ساعت طلوع و غروب خورشید و تقویم و برای انجام دادن عبادتها، کشتیرانی در دریا و نظایر آن به علم ریاضیات و ستاره شناسی نیاز داشتند.
آنها با اُسطرلاب، موقعیت ستاره ها را مطالعه می کردند.
مسلمانان در ساختن و هدایت کشتی ها مهارت داشتند
و با توجّه به جهت ستاره ی قطبی در آسمان، مسیر خودشان را در دریا پیدا می کردند.
یکی از مهمترین مراکز علمی آن دوره، دانشگاه جندی شاپور بود.
دانشگاه جندی شاپور در اهواز در زمان ساسانیان تأسیس شده بود
امّا تا سیصد سال بعد از ورود اسلام به ایران به کار خود ادامه داد.
در بسیاری از شه رهای اسلامی، کتابخانه های بزرگی وجود داشت؛
برای مثال سامانیان در بخارا کتابخانه ی عظیمی داشتند
که ابن سینا سالها در آنجا مشغول تحقیق و مطالعه بود.
نظامیه ها مدارسی بودند که عدّه ی زیادی از افراد در آنها علم می آموختند
و همان جا زندگی می کردند و حکومت، خرج تحصیل و زندگی آنها را می داد.
یکی از وزیران معروف ایرانی به نام خواجه نظام الملک، این نوع مدرسه را تأسیس کرده بود.
نظامیه های نیشابور و بغداد معروف بودند. دانشگاه های امروز جهان تقلیدی از مدارس نظامیه است.
رصدخانه ها محلّ تحقیق درباره ی ستارگان بودند. شه رهایی چون بغداد، اصفهان و ری رصدخانه داشتند.
نخستین بیمارستانی که از آن اطلّاعی در دست است ،
بیمارستان و مدرسه ی پزشکی دانشگاه جندی شاپور است.
معروفترین بیمارستان دوره ی اسلامی ، بیمارستانی بود
که عضدالدوله دیلمی در بغداد بنا کرده بود که داروخانه ای نیز داشت.
تصمیم گیری به معنی انتخاب است .
وقتی از بین دو یا چند چیز انتخاب می کنیم و یا مواردی را کنار بگذاریم تصمیم گیری صورت گرفته است .
همه تصمیمات ساده نیستند .
گاهی موقعیت هایی پیش می آید که باید از میان راه های مختلف و متعدد یکی را برگزینیم که انتخاب یکی از آن ها مشکل است .
بنابراین باید نتایج هریک را پیش بینی کرد و عاقلانه ترین راه را انتخاب کرد.
چرا تصمیم گیری مهم است ؟
هر تصمیمی که می گیریم آثار و نتایجی دارند ممکن است این آثار خوب یا بد باشند البته برخی تصمیمات نقش تعیین کننده ای در زندگی دارند و تاثیر زیادی برجای می گذاردند
انتخاب رشته تحصیلی ، تعیین شغل ، انتخاب همسر و …. تصمیمات مهمی هستند که در اخلاق و رفتار و سلامتی و وضع نحصیل و آینده ما اثر می گذارند
به توصیه هایی در رتباط با رفتار صحیح با دوست توجه کنید
– به دوست وفادار باشیم و در غیاب دوستمان هم از او دفاع کنیم
– کاری نکنیم که دوستان ما به خاطر خواسته های ما به دردسر بیفتند
– اگر خطایی از دوست دیدیم ، عیب جویی نکنیم بلکه با رفتار محبت آمیز در خلوت به او تذکر دهیم
– اگر دوستمان کار اشتباهی انجام داد و عذر می خواهد او را ببخشیم
– با یکدیگر با احترام برخورد کنیم و بیش از حد شوخی نکنیم
– در مسایل و مشکلات با هم احساس همدردی و خیرهواهی داشته باشیم و به هم کمک کنیم
بعضی دوستان بیش از حد به هم وابسته می شوند طوری که حتی یک روز هم همدیگر را نبینند ناراحت می شوند
– در مقابل درخواست نابجا و نادرست دیگران قاطعانه و محکم نه بگویید
– محترمانه نه بگویید و از نه گفت خجالت نکشید
– در صورت وم دلیل نه گفتن خودتان را بگویید
انسان موجودی اجتماعی است و تنهایی برای او احساسی ناخوشایند به همراه دارد .
به همین دلیل دوستی یکی از مهم ترین نیازهای انسان است .
خداوند رحمان میل به محبت کردن و محبت دیدن و نیاز به برقراری ارتباط با دیگران را در سرشت انسان ها قرار داده است .
اهمیت دوستی :
– انسان از صحبت کردن و همنشینی با دوستان خوب لذت می برد
– با آن ها در مواقع وم صحبت و همفکری می کنیم
– با صحبت کردن در مواقع شادی و غم با یک دوست احساس سبکی و آرامش داریم
– از طریق هم نشینی با دوست خوب چیزهای خوب و جدیدی یاد می گیریم
– دوستان ما را در مشکلات یاری می کنند
چرا باید در انتخاب دوست دقت شود؟
انتخاب دوست مهم است زیرا اخلاق و رفتار دوستان در ما تاثیر می گذارد و ما نیز تاثیراتی بر دوستان داریم
همه افراد را نمی توان برای دوستی انتخاب کرد گاهی یک دوست مسیر آینده و زندگی فرد را به سوی سعادت تغییر می دهد و گاهی ممکن است موجب ناراختی و سرشکستگی فرد شود
حضرت علی (ع) در مورد ملاک های انتخاب دوست در نامه ی خود به فرزندشان امام حسن فرمودند : با نیکان همدلی و رفاقت کن تا از آنان باشی و از بدان جدا شو تا از آنان نباشی
کسی را برای دوستی انتخاب کن که تو را از بدی ها و کارهای نامناسب بازدارد زیرا چنین دوستانی به تو یاری می رسانند و سبب پیشرفت تو می شوند
نتیجه : دوست خوب خیرخواه شما است و شما را از کارهای بد باز می دارد
امام علی می فرمایند : دوست کسی است که در پشت سر هم صادق باشد ، یعنی حقوق دوست خود را صادقانه رعایت کند و او یک روز باشد
نتیجه : دوست خوب با شما صادق و یک رنگ است
امام علی می فرمایند : هر کس ادب ندارد ، عقل هم ندارد
نتیجه : دوست خوب خوش اخلاق و با ادب است
حضرت محمد می فرمایند : بدترین افراد کسانی هستند که میان مردم سخن چینی می کنند و بین دوستان جدایی می اندازند .
توصیه پیشوایان دینی نیر ، دوستی با افراد عاقل ، با ایمان و نیکوکار و دوری کردن از دوستی با افراد دروغگو ، بخیل و سخن چین است .
درس نهم – پیشرفت علمی مسلمانان
دین اسلام از سرزمین عربستان طلوع کرد و هجرت پیامبر گرامی اسلام از مکه به مدینه مقدمه ی تشکیل حکومت اسلامی شد
مقدمه تشکیل حکومت اسلامی :
– مقدمه تشکیل حکومت اسلامی : هجرت پیامبر گرامی اسلام از مکه به مدینه
پس از رحلت پیامبر مسلمانان اسلام را در خارج از شبه جزیره عربستان گسترش دادند
و بسیاری از کشورهای قدرتمندان روز را به تصرف درآورند
مسلمانان تحت تاثیر قرآن و تعالیم دین اسلام که به تفکر و آموختن علم اهمیت زیادی می داد درزمینه ای مختلف پیشرفت کردند .
مسلمانان در پرتو دین اسلام ، علم را گسترش دادند
و به تدریج سرزمین های اسلامی به کانون علمی جهان تبدیل شدند.
نکته : ایرانیان سهم زیادی در گسترش و پیشرفت های علمی داشتند
در دوره اسلامی به این دلیل که مسلمانان در علوم مختلف پیشرفت کردند و زبان رسمی در کشورهایی که دانشمندان مسلمان در آنها زندگی می کردند عربی بود دانشمندان کتاب های خود را به زبان می نوشتند
نکته :خط زمان نشان می دهد هر واقعه در چه زمانی اتفاق استفاده است . مبدا تاریخ هجرت مسلمانان هجرت پیامبر از مکه به مدینه
یک قرن : به هر صد سال یک قرن یا یک صده می گویند
از سال یکم تا صدم : قرن اول هجری
از سال ۱۰۱ تا ۲۰۰ : قرن دوم هجری
از سال ۲۰۱ تا ۳۰۰ : قرن سوم هجری
از سال یکم تا پنجاه : نیمه اول قرن
از سال پنجاه و یکم تا صدم : نیمه دوم قرن
درباره این سایت